STRIP LIČNOST: Stiv Ditko – Po čemu ga pamtimo osim po Spajdermenu?

Ditko nikada nije bio popularno ime kao što su to bili Sten Li i Džek Kirbi, jer prosto nije želeo da privlači pažnju. Od 60-ih nije dao nijedan intervju i ne postoji mnogo njegovih slika. Imao je sporne odnose prema konceptu slave, kao i prema svojim saradnicima. Međutim, njegov uticaj na stripove je ipak trajao četiri decenije.

Stiv Ditko je rođen 1927. u industrijskom delu Pensilvanije. Prve susrete sa stripom imao je čitajući Princa Valijanta, Betmena i Spirita. Kada je završio srednju školu prijavio se u američku vojsku i služio u posleratnoj Nemačkoj gde je crtao stripove za armijske novine. Po svom povratku u Ameriku, Ditko saznaje da njegov omiljeni strip crtač, Džeri Robinson, predaje u školi vizuelnih umetnosti u Njujorku, pa se tamo preselio i upisao tu školu. Robinson je stekao status legende crtajući Betmena, a Ditku je postao mentor kada je uvideo njegov talenat i posvećenost. Tokom dve godine obučavanja Ditka, Robinson je uvideo njegovu sposobnost da radi kvalitetno sa raznim tipovima scenarista, te i da je sam sposoban da napiše i osmisli svoje likove i priče. 

Ditko je najprepoznatljiviji kao crtač koji je zajedno sa Stenom Lijem kreirao Spajdermena, ali po čemu je Ditko još prepoznatljiv?

POVEZANO: STRIP LIČNOST: Đankarlo Berardi – otac potcenjenog remek dela

1954. godine počinje plodonosna saradnja sa Charlton Comics koja traje do 1986. uz povremene prekide. Ditko se pronašao u horor i naučnofantastičnim serijalima koje je Charlton tada objavljivao, uz koje je brusio svoj jedinstveni, dinamični stil crtajući često nervozne ljudske figure usred velikih i pretećih svetova. 

Kada je osvanulo čuveno ”srebrno doba”, Ditko i pisac Džo Džil za Charlton stvaraju svog superheroja, Kapetana Atoma, pod okriljem serijala Space Adventures u broju #33, u martu 1960. Glavni lik, tehničar Alen Adam je atomiziran u eksploziji koja se desila u gornjoj atmosferi. Ditko je crtao serijal do broja #42. Kapetan Atom je završio kao vlasništvo DC-a kada su kupili Charlton 1987. godine. Lik je u DC-u doživeo novi talas popularnosti i postao redovan član DC-ijevog kontinuiteta što je i danas slučaj.

Ditko je radeći za Marvel sam došao na ideju o heroju kojeg danas znamo kao Doktor Strejndž. On je predočio priču u broj #110 serijala Strange Tales. Zajedno sa Lijem nastavlja da radi na konceptu priče. Nekada sjajni hirurg, Stiven Strejndž, zadobio je kobne povrede ruku. U potrazi za rešenjem i načinom da popravi svoje ruke on nailazi na ‘Drevnog’, vrhovnog čarobnjaka koji štiti zemlju od mističnih sila zla. Strejndž postaje njegov učenik, a ubrzo i najmoćniji zemljin čarobnjak. Serijal Doktor Strejndž je u Marvelov univerzum uneo elemente mistike i crne magije, kao i psihodeličnu atmosferu koju je kreirao Ditko svojom umetnošću. Lik danas uživa veliku popularnost, pre svega zahvaljujući filmskoj adaptaciji iz 2016. i MCU franšizi čiji je neizostavan deo. 

Ditkove superherojske kreacije nakon Marvela nisu bile baš konvencijalne. Najizrazitiji je bio Mr. A. Inspirisan teorijom objektivizma, glavna nota Mr. A je bila misao da čovek može biti ispunjen samo racionalnim moralnim kodom. Postoji samo ono što je ispravno i ono što je pogrešno, a između toga nema sive zone. Ovo čini da heroj nema granicu, te bez milosti ubija čak i one nemile zločince. Atmosfera je naročito izražena u Ditkovom crno-belom stilu. Mr. A se uglavnom pojavljivao u magazinima i fanzinima tokom 60-ih i 70-ih. 

POVEZANO: Tajna veza koju imaju Marvelov Doctor Strange i bend Pink Floyd

Nešto više mejnstrim i mekše estetike od Mr. A bio je The Question kog je kreirao za Charlton Comics. The Question je bio tajni identitet novinara Vika Sejdža u njegovoj neustrašivoj borbi protiv korupcije i zlikovaca. Otrovni gas mu je omogućio da nosi veštačku, bezličnu kožu lica što ga je činilo anonimnim neprijateljem pokvarenog društva. Svuda je ostavljao posetnice sa znakom pitanja. Lik je uglavnom bio rezervno lice u sklopu drugih serijala. U sklopu DC-a The Question dobija značajniji tretman i solo serijale, a najnoviji je aktuelan i izlazi od novembra 2019. 

Ditko je stvarao i za DC. Sa piscem Stivom Skitsom, Ditko je stvorio Hawk and Dove 1968 godine. Serijal je nastao usred protesta protiv umešanosti Amerike u Vijetnamski rat. Hawk je bio militantniji tip i predstavljao je silu i agresiju, dok je njegov brat Dove bio pacifista i zalagao se za razumno i nenasilno ponašanje. Hawk and Dove su danas poznati široj publici zahvaljujući DC-ijevoj seriji Titans gde su se kroz dve sezone pojavili u 15 epizoda. U stripu je ovo uparivanje poznatije po tome što je ulogu Dove preuzeo ženski lik 1985. i to traje do danas. Hawk and Dove su bili deo najznačajnijih događaja u DC-ijevom stripovskom kontiuitetu.

Ditko je preminuo 29 juna 2018. godine i ostao je okarakterisan kao Dž. D. Selindžer stripova. Veruje se da se nikada nije ženio, ali njegova zaostavština je neuništivi uticaj koji je imao na stripove tokom decenija rada.