Kratka istorija argentinskog stripa

Kao što se italijanski stripovi nazivaju fumeti, japanski mange, a frankofoni bande dezine, tako su argentinski stripovi historijetas. Naziv je verovatno izveden iz tematike koja je bila dominantna, ali je vremenom strip u Argentini postao izuzetno raznovrstan i mogao je da ponudi još mnogo toga pored priča sa čisto istorijskom tematikom. argentinskog

Sve je, naravno, počelo od karikatura sa političkom tematikom u novinama krajem 19. veka, a taj trend se nastavlja i početkom 20. veka. Ta embrionalna faza stripa počinje da se razvija i crteži u novinama postepeno počinju da obuhvataju i druge aspekte života osim političkog.

Tekstovi se tada još uvek pišu ispod samih sličica, a prvi argentinski strip sa formiranim govornim oblačićima nastaje 1912. godine i reč je o “Las aventuras de Viruta y Chicharrón” autora Manuela Redonda.

Od tada, popularnost stripa počinje da raste, naročito među najmlađima i priče u slikama počinju da dobijaju sve veći prostor u časopisima i dnevnim novinama. Prvi časopis koji je bio posvećen isključivo stripu bio je El Toni, osnovan je 1928. godine i trajao narednih sedamdeset i kusur. Iste godine Dante Kvinterno stvara jednog od najpoznatijih humorističnih likova u istoriji Argentinskog stripa – Patoruzua simoatičnog domorodačkog poglavicu koji u tridesetim godinama dobija i magazin sa sopstvenim imenom.

Zatim su došle četrdesete i otpočelo je Zlatno doba argentinskog stripa prouzrokovano dolaskom velikog broja stvaralaca iz Evrope, zahvaćene Drugim svetskim ratom. Prednjačili su Italijani, a Zlatno doba je potrajalo sve do kaja šezdesetih godina 20. veka.

Strip revije počinju da niču kao na traci. Tako se pojavljuju Riko Tipo, Intervalo i najvažniji u to vreme – Misteriks, nazvan po lokalnom superheroju ali je sadržao i niz drugih akcionih stripova. 

Krajem četrdesetih u Argentinu dolazi grupa italijanskih autora koja će u istoriji stripa ostati zapamćena kao Venecijanska grupa. Činili su je Mario Faustineli, Hugo Prat, Ivo Pavone i Dino Batalja. Njihovo pojavljivanje dovodi do erupcije kvaliteta i kvantiteta u argentinskom stripu. Pridruženim članovima Venecijanske grupe smatrali su se Alberto Breća i Solano Lopez koji zajedno sa Hektorom Osterheldom osniva magazin Hora Zero.

Potom dolazi period pedesetih i ranih šezdesetih, što je verovatno najvažnija era u istoriji stripa ove južnoameričke zemlje. Osterheld se raspisao i stvorivši “Eternauta” sa Lopezom (1957) i “Mort Sindera” sa Albertom Brećom (1962), upisuje se u nezaborav kao jedan od najboljih strip scenarista svih vremena.

U tom periodu rađa se još niz humorističkih, dečijih i stripova sa temom političke satire, a pomenućemo još Kvinoovu Mafaldu iz 1964. koja je postala jako popularna junakinja i van Argentina, naročito u Španiji. Zatim, tu je i Tia Visenta, časopis koji je osnovao ilistrator Landru i u kome je objavljivao političke karikature. Vojne vlasti ga zabranjuju 1966. godine. To je i godina kada na vlast u Argentini dolazi vojna hunta. 

Cenzura postaje svakodnevica u vreme vojne diktature. Tako biografski grafički roman o Če Gevari Osterhelda i Breće biva zabranjen i originalne table su uništene. Ipak, stripovi nastavljaju sa izlaze u revijama El Toni i D’Artanjan i to neretko sa političkim porukama umešenim u radnju. Tako 1969. godine izlazi rimejk “Eternauta” sa snažnijom političkom porukom, a ovaj put se crtanja prihvatio Alberto Breća. Rađaju se i neki novi magazini, ali ih cenzura brzo zatire, a zbog situacije u zemlji mnogo autora se seli u Evropu.

Tako, daleko od otadžbine, Munjoz i Sampajo stvaraju “Alaka Sinera” 1974. godine koji pronalazi put do čitalaca u Argentini preko časopisa Super humor i Fiero.

1976. godine dok je radio na ekstremno politizovanom nastavku na “Eternauta”, jedan od najznačajnijih ljudi u istoriji argentinskog stripa, Hektor German Osterheld, biva kidnapovan od strane vojnih vlasti. Nedugo potom, nestaju i njegove ćerke i još nekoliko članova porodice koji su se aktivno opirali diktaturi. Tako je nestala gotovo čitava jedna porodica, a Argentina i svet su ostali uskraćeni za ko zna koliko genijalnih priča koje bi Osterheld potpisao.

Pročitajte: 50 godina Hogara: Činjenice o “strašnom” Vikingu

Kakva, takva demokratija se vraća 1983. godine koja je donela kraj diktature i teroru jednoumlja. Argentina ulazi u period kulturne renesanse koja zahvata i strip, što se manifestuje kroz časopise kao što su Fiero, El Kazador i Ultra. Međutim, razvoj tehnologije, dostupnost računara i novih mogućnosti za štampu, dovode maltene do gašenja stripa u magazinskoj formi tokom devedesetih godina i do razvoja samoizdavaštva. Veliki broj autora se odlučuje za rad na stranim tržištima, pre svega američkom i frankofonom, a domaća scena upada u krizu.

Ono malo stripova koji su se krajem prošlog veka stvarali za domaće tržište Argentine, su se uglavnom bavili lokalnim temama i mogu se najbolje okarakterisati kao andergraund. Nijedan od naslova nije uspevao da postigne veći komercijalni uspeh takmičeći se sa stripovima iz inostranstva.

1996. godine zbog navedenih problema se osniva nacionalna asocijacija strip umetnika Asociacion de Historietas Independientes. Nakon toga počinju da se osnivaju novi časopisi sa posvećeni stripu širom Argentine, noseći na sebi logo Asocijacije. Pokreću se festivali posvećeni argentinskom indi stripu i stvari deluju dosta organizovanije. Ipak, 1999. se izdvaja frakcija La Produktora koja se rađa iz neslaganja sa određenim umetničkim standardima Asocijacije. Ipak, saradnja se u određenoj meri održala i danas se ove i slične organizacije brinu o argentinskom stripu.

Argentina je izrodila mnoštvo odličnih autora i njihovo nabrajanje bi sigurno još dodatno produžilo ovaj video, tako da ću pomenuti samo nekoliko najznačajnijih. U tu grupu svakako spadaju: Dante Kvinterno, Horacio Altuna, Alberto Breća i njegov sin Enrike, Huan Himenez, Hektor German Osterheld, Kvino, Karlos Triljo, Karlos Sampajo i bez obzira što nije Argentinac Hugo Prat.

Što se tiče stripova koji dolaze iz ove južnoameričke zemlje, dosta ih je objavljeno na ovim prostorima, a najviše je Fibrinih izdanja. Tako vredi pomenuti “Eternauta” u oba pojavna oblika, kao i nastavak, zatim “Mort Sinder”, “Peramus”, “Alvar Major”, “Alak Siner”, “Narednik Kirk”, “Patoruzu”, “Mafalda” i lista se nadtavlja u nedogled.

Autor: Nikola Tasković