Povratak filmske kulture u srpske škole

Održana naučno–stručna konferencija „Film i animacija u obrazovnom sistemu Srbije“ u Jugoslovenskoj kinoteci u Beogradu.

Obeleženo prvo stoleće srpske filmske pedagogije, šest decenija Revije filmskog stvaralaštva dece i omladine Srbije i drugi veliki jubileji

MultiMost fest kao novi svetski festival animiranih filmova za decu i omladinu

Cilj poduhvata započetog decembra 2018. jeste skori povratak filmske kulture u sve nivoe obrazovanja u Srbiji, slično modelu muzičke i likovne kulture. Tako je od 1960-ih bilo u SFR Jugoslaviji i zadržano je do danas u nekim državama, poput Hrvatske. Ovo će srednjoročno doprineti i obrazovanju potrebnih stručnjaka u Srbiji, ali i širenju opšte filmske i medijske kulture kao osnove globalne civilizacije i svakog razvijenog društva, navodi se u saopštenju Udruženja stripskih umetnika Srbije.

Konferencija predstavlja značajan doprinos u dobu preporoda srpske kinematografije, velikih državnih i stranih investicija u širenje ove poslovne grane, kao i skorog donošenja novog Zakona o kinematografiji i drugim audiovizuelnim delatnostima, kao i Zakona o Jugoslovenskoj kinoteci, koji će urediti ove oblasti od najvišeg državnog interesa.

Događaj je održan u čast prvog stoleća postojanja filmske pedagogije u Južnih Slovena, devedeset godina od osnivanja Filmske škole u Beogradu, kao i velikih jubileja Revije filmskog stvaralaštva dece i omladine Srbije koja slavi šezdeset godina postojanja i pedeset izdanja. Reviju je 1961. osnovao Milenko Karanović, doajen naše kulture, koji je 1949. osnovao i Jugoslovensku kinoteku, ustanove gde se i sada Revija održava, kao što je i utemeljio i skupove jugoslovenske filmske pedagogije. Njegovo delo je nastavio Vladimir Anđelković i to su temelji sadašnje naučno–stručne konferencije i poduhvata.

Učesnici i teme

Od 2020. skup „Film i animacija u sistemu obrazovanja Srbije“ je redovni prateći program Revije filmskog stvaralaštva dece i omladine Srbije i MultiMost festa, u saradnji sa glavnim umetničkim, naučnim i stručnim udruženjima. Izvršni organizatori projekta i konferencije su Centar amaterskog filma Srbije iz Beograda i Dom animacije iz Sremskih Karlovaca.

Skup su otvorili Mileta Poštić, savetnik ministra kulture i informisanja Maje Gojković, profesor animacije na više kontinenata, odnedavno na Akademiji umetnosti u Novom Sadu, umetnički direktor za Srbiju međunarodnog studija Jervolino; Aleksandar Erdeljanović, istoričar filma i direktor Arhiva Jugoslovenske kinoteke, i Zoran Stefanović, scenarista i istoričar kulture, urednik konferencije.

Revija filmskog stvaralaštva dece i omladine Srbije

Revija filmskog stvaralaštva dece i omladine Srbije je tradicionalna godišnja smotra radova mladih filmskih autora od 7 do 19 godina starosti, ne dužih od 10 odnosno 20 minuta. Manifestaciju je osnovao 1961. Milenko Karanović, prvi direktor Jugoslovenske kinoetke, na osnovu stručnih savetovanja o filmskoj pedagogiji organizovanih na saveznom nivou Jugoslavije.

Revija se održava svake godine krajem juna u Beogradu, u Jugoslovenskoj kinoteci i traje četiri dana. Pedeseto jubilarno izdanje je održano 2021. godine. Organizator Revije je Centar amaterskog filma Srbije a pokrovitelji su Ministarstvo kulture i informisanja Srbije i Filmski centar Srbije. Revija nije komercijalnog karaktera i organizuje se u cilju predstavljanja, popularisanja, afirmisanja i unapređenja filmskog stvaralaštva najmlađih filmskih stvaralaca.

Dodeljuju se: Gran pri, prva, druga i treća nagrada za film i nagrade za najbolji scenario (ili ideju), kameru, montažu, zvuk (ili dizajn zvuka) i režiju. Predviđena je i nagrada za najuspešniji klub i najuspešnijeg mentora. Dodeljuju se i nagrade Etnografskog muzeja u Beogradu i Etnografsko–antropološkog sruštva Srbije. Nagrade se dodeljuju u dve starosne kategorije – od 7 do 15 godina i od 15 do 19 godina.

Direktor manifestacije je Vladimir Anđelković, predsednik žirija Zoran Stefanović. Zvanični sajt Revije filmskog stvaralaštva dece i omladine Srbije je https://filmskarevija.com/

Organizatori su, zahvaljujući se na podršci skupu Marjanu Vujoviću, direktoru Muzeja Jugoslovenske kinoteke, istakli značaj mesta održavanja, jer je Kinoteka i pre 60 godina bila vezana za nastanak revije i konferencija. Kinoteka je nedavno dobila novu muzejsku postavku svetskog kvaliteta, koja svedoči o prošlosti srpskog i svetskog filma, a postavila je i mnoge važne filmove na Internet, što filmolozi i filmski pedagozi vide među budućim glavnim nastavnim sredstvima za novi život filmske kulture u srpskim školama, saopštio je USUS.

U radnom delu konferencije su stručnim izlaganjima doprineli Božidar Zečević, Vladimir Anđelković, Rastko Ćirić, Petar Jakonić, Željko Jovanović, Aleksandar Erdeljanović, Snežana Trstenjak, Sanja Jančić, Mileta Poštić, Zoran Stefanović, Zlata Popov, Nenad Perić, i, kao predstavnik najmlađe generacije umetničkih pedagoga i stvaralaca, Filip Stanković. Osim njih, još dvadesetak eksperata iz zemlje i sveta dalo je doprinos u ovoj fazi poduhvata.

Dodeljene su nacionalne i međunarodne nagrade sa oba festivala i prikazan je izbor nagrađenih filmova. U ime nagrađenih zahvalili su se Vojin Vasović, laureat prve nagrade MultiMosta u kategoriji svetskih profesionalnih animiranih filmova za delo „Veliki robot“ („Just For The Record“) i Zlata Popov, producent i mentor više nagrađenih filmova Revije.

Na konferenciji su izneti i zaključci sa Međunarodne konferencije „Film i animacija u kontekstu opšte kulture i nastavnog procesa“, urednice Snežane Trstenjak, održane u okviru MultiMost festa.

Ocenjeno je pri zatvaranju da je ovogodišnji skup po stručnom nivou, konceptu i metodologiji, bio među najvažnijim u istoriji srpske filmske pedagogije. Do kraja godine izlazi knjiga dokumenata prvih zasedanja i srpska filmska pedagoška bibliografija 1921–2021. godine.

Preko svojih istaknutih članova poseban doprinos ovom projektu od 2018. su dali: Udruženje filmskih umetnika Srbije, Udruženje dramskih pisaca Srbije, Udruženje scenarista Srbije, Udruženje književnika Srbije, Udruženje filmskih animatora Srbije, Udruženje filmskih montažera Srbije, Srpska asocijacija snimatelja, Udruženje stripskih umetnika Srbije, Udruženje karikaturista Srbije FECO, Udruženje likovnih umetnika primenjenih umetnosti i dizajnera Srbije (ULUPUDS), Udruženje likovnih umetnika Srbije, Srpsko fotografsko društvo, Art &Visual Production, Međunarodna kulturna mreža „Projekat Rastko“, Naučno društvo za slovenske umetnosti i kulture i Srpski naučni centar.

Teme skupa i plan istraživanja

Kako je saopšteno, o povratku filmske kulture u sve nivoe opšteg školovanja u Srbiji diskutovano je interdisciplinarno — iz domena kulturologije, filmske i opšte umetničke pedagogije za decu i omladinu, arhivistike, istorije umetnosti, razvojne psihologije, javnog interesa i drugih aspekata ovog važnog pitanja.

Od posebnog značaja za buduća istraživanja su sledeće teme: moguće funkcije filma u sistemu obrazovanja u Srbiji; srpska filmska kultura kao deo današnje opšte kulture; srpska filmska istorija kao deo istorije srpske kulture; pedagoške i komunikacijske prednosti filma i animacije; održivost ponovnog uvođenja filma u pedagošku praksu i nastavne programe u Srbiji; zakonski okvir filma u sistemu obrazovanja Srbije; produkcijski okvir itd…

Obrađivaće se i moguće uloge ministarstava Vlade Srbije, Filmskog centra Srbije, Centra amaterskog filma Srbije, profesionalnih udruženja, lokalnih samouprava, javnog i privatnog sektora. Istraživaće se psihološki faktori korišćenja filma za đake i nastavnike kao i razvojne prednosti uvođenja filma u škole. Film će pokazati svoje mogućnosti u svetlu specifičnosti delova sistema obrazovanja, uključujući škole za decu sa posebnim potrebama, umetničke škole, vojne škole, zanatske škole, bogoslovije, kućnu nastavu, obrazovanje odraslih…

MultiMost fest

MultiMost fest – međunarodni festival dečjeg i omladinskog animiranog filma održava se već drugu godinu kroz takmičarske i prateće programe u Sremskim Karlovcima, Novom Sadu i Beogradu. Ove godine je prijavljeno 1.008 filmova iz 87 zemalja, od čega je komisija u zvaničnu selekciju uvrstila 115 najboljih.

Festival je izrastao je iz rusko–srpskog animacionog projekta “MultiMost” pokrenutog 2016. godine. MultiMost fest se zalaže se za popularizaciju autorskog animiranog filma namenjenog deci i mladima, i dečije i omladinske animacije kao savremenog vida stvaralaštva koje doprinosi razvoju kreativnog mišljenja kroz upotrebu digitalnih tehnologija.

Festival ima bogat prateći program, pre svega radionice animacije koje drže velika međunarodna imena ove umetnosti, kao i izložbe i tribine „Veterani srpske animacije“ u izboru Snežane Trstenjak, kao i stručnu konferenciju o filmu u školama.

Projekat je 2019. nagrađen Evropskom jezičkom oznakom, od strane fondacije Tempus u saradnji sa Ministarstvom prosvete nauke i tehnološkog razvoja RS, Zavodom za unapređenje obrazovanja i vaspitanja, Francuskim institutom za kulturu i Institutom Servantes.

Organizator festivala je Studio DOM iz Sremskih Karlovaca koji vodi akademski umetnik Serjoža Popov, u saradnji sa Akademijom umetnosti Novi Sad, Kulturnim centrom Novog Sada, KS Svilara, OŠ „23. oktobar“ i Kombank dvorane, i mnogih stručnih udruženja i ustanova, uz podršku Ministarstva kulture RS, Filmskog centra Srbije, Gradske uprave za kulturu Novog Sada i Opštinske uprave Sremski Karlovci.

Direktor festivala je dr um. Snežana Trstenjak, izvršni direktor i autor koncepta je Zlata Popov a predsednik žirija Sergej Strusovski. Zvanični sajt festivala je mmfest.rs.

Proučavaće se načini primene i efekti: film kao nastavno sredstvo; osnovi filmske i animacijske produkcije u školama; školski film u odnosu na školski strip, književnost, likovne i dramske umetnosti; tehnologija iz džepa: korišćenje lične mobilne tehnologije u „filmizaciji“ nastave; filmsko produkcijsko i medijsko obrazovanje kao deo dualnog obrazovanja; filmske sklonosti dece i omladine – istorijski presek i današnje stanje; uporedna analiza Srbije sa zemljama nekadašnje Jugoslavije; stav pojedinačnih profesionalnih udruženja iz raznih umetnosti o vraćanju filmske kulture u škole; film, animacija i fotografija kao sredstvo dokumentovanja kulture i epohe…

Budućnost filma u školama
Predviđeno je da sledeća konferencija 2022. bude posvećena visokoškolskom obrazovanju kadrova za predavanje filmske kulture i uključiće univerzitete i specijalizovane više škole u Beogradu, Novom Sadu, Nišu, Prištini–Leposaviću, Banjoj Luci, Bijeljini i Cetinju, kao i Zavod za proučavanje kulturnog razvitka i druge ustanove.

Treća konferencija će, u saradnji sa pedagozima, nastavnicima razredne nastave, psiholozima, stručnjacima nadležnog ministarstva, stručnjacima dečjih kulturnih centara Beograda i Novog Sada, stručnjacima Zavoda za unapređivanje obrazovanja i vaspitanja kao i Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva i drugih izdavača, biti posvećena konkretnoj primeni u nastavi i proveri predloženih metodologija i rešenja prethodnih konferencija. Namera je da se u sledećih pet godina filmska kultura postepeno ali sistematski uklopi u postojeće nastavne programe.

Očekuje se da će poduhvat doprineti rasterećenju nastavnika i đaka, kao i lakšem obrazovanju deficitarnih kadrova u Srbiji i svetu za privredne oblasti koje su u velikoj ekspanziji i privlače međunarodna ulaganja. 

Foto: Željko Jovanović