Može li Marvel izgubiti prava na Spajdermena i Dr. Strejndža?

Prema obaveštenju koje je objavio Marvelov crtač JL Must, a koje je privuklo ogromnu pažnju stripovske javnosti, Patrick S. Ditko, brat Stiva Ditka i sadašnji administrator nasleđa strip crtača, pokušava da oduzme Marvelu prava nad stripovima Amazing Fantasy #15 i Strange Tales #110, brojevima u kojima su se ovi superheroji pojavili po prvi put.

Ako uspe, to će značiti da Marvel više neće moći da objavljuje stripove sa ovim likovima. Marvel bi i dalje posedovao prava njih kao zaštitne znakove, ali bi im moglo biti zabranjeno korišćenje bilo kog elementa iz pomenutih epizoda.

Isto tako, predmeti poput Spajdermenovih ispaljivača mreže, ili Amagotove amajlije Dr. Strejndža, kostimi oba junaka, kao i likovi poput strine Mej, Vonga i Drevnog, ne bi mogli biti koriščeni ni u jednom bilo kom drugom stripu, filmu ili bilo kom drugom mediju.

Zakon o prestanku autorskih pravai je u najmanju ruku dosta zamršen i komplikovan kako su objasnili advokati iz Robinson Bradshaw & Hinson pravne firme za Bleeding Cool u tekstu o istorijskoj borbi naslednika Džerija Sigela, kokreatora Supermena i DC Comics-a u vezi autorskih prava na Supermena.

Pročitajte: Kako su izgledali superheroji DC Comics izdavačke kuće kada su se prvi put pojavili!

,,Osnovno pravilo za dela nastala pre 1978. godine je da ukidanje autorskih pravai može stupiti na snagu u bilo kom trenutku u okviru petogodišnjeg roka koji se otvara tačno 56 godina od datuma kada je autorsko pravo prvobitno osigurano. Dakle, ako je, kao Džeriju Sigelu, autorsko pravo osigurano 18. aprila 1938. petogodišnji rok za ukidanje otvoren je 18. aprila 1994. i traje do 18. aprila 1999. godine. Ali čak i ako se taj okvir propusti, ako su autorska prava obnovljena, drugi petogodišnji okvir otvara se 75 godina od prvobitnog datuma autorskih prava“, objašnjavaju advokati John M. Conley i Nichelle N. Levy.

„Ako je delo prvi put stvoreno ili registrovano nakon 1978. godine, ukidanje prava može stupiti na snagu u bilo kom trenutku tokom petogodišnjeg perioda koji počinje 35 godina od datuma kada je autorsko pravo prvobitno osigurano.“

Uzimajući u obzir ove zakonske odredbe, okvir za ukidanje autorskih prava nad Spajdermenovim prvim pojavljivanjem 1962. otvorio bi se 2018. i završio 2023. godine, dok bi za Dr. Strejndža iz 1963. učinilo da njegova autorska prava budu ukinuta između 2019-2024.

Američka kancelarija za autorska prava dalje dodaje da su odredbe o ukidanju autorskih pravaa „zamišljene da zaštite autore i njihove naslednike od neplaćenih ugovora dajući im priliku da učestvuju u kasnijem ekonomskom uspehu svojih dela dozvoljavajući autorima ili njihovim naslednicima, u određenim vremenskim periodima, da dugo nakon prvobitnog objavljivanja, mogu povratiti autorska prava.”

Međutim, ljudi u Marvelu svakako ne sede skrštenih ruku i već su prešli u kontra-napad. Samo dan nakon što je objavljeno da će Ditkovi naslednici pokušati da povrate autorska prava na Spajdermena i Dr. Strejndža, Marvel uzvraća kontra tužbom, ne samo protiv Ditka, već i protiv brojnih drugih autora čiji su naslednici uputili slične tužbe. Marvel će tako pokušati da osigura autorska prava koja ima ne samo nad Spajdermenom i Dr. Strejndžom, već i na mnoge druge kultne likove.

Marvelov advokat Den Petroseli iznosi tvrdnju da ova dela ne ispunjavaju uslove za ukidanje autorskih prava. U pravnom postupku protiv kreatora Tora, Ajron Mena i Antmena Lerija Libera, Marvel tvrdi da su Liberu dodelili da piše ove priče, te da su sve vreme imali kreativnu kontrolu nad njegovim radom i platili mu po stranici za njegove doprinose. U ovakvom slučaju delo se vodi kao „Made for hire“ („rad koji se daje pod zakup“) i ne podleže zakonu o ukidanju autorskih prava. 

Slično je i sa stvaralaštvom Džeka Kirbija kada su u pitanju Fantastična Četvorka, Kapetan Amerika, X-Meni, Tor i Hulk. 

Prema Zakonu o autorskim pravima Sjedinjenih Država iz 1976. godine „rad koji se daje pod zakup“ definiše se kao „delo koje je zaposleni pripremio u okviru svog zaposlenja“, ili „delo posebno naručeno i stvoreno za upotrebu kao doprinos kolektivnom delu, kao deo filma ili drugog audiovizuelnog dela, kao prevod, kao dopunsko delo, kao kompilacija, kao tekst sa uputstvima, kao test, kao materijal za odgovor na test, ako se stranke izričito dogovore u pisanoj formi koju su potpisale, te da će se delo smatrati radom koji se daje pod zakup.”

Šta mislite o tome da Marvel potencijalno gubi autorsko pravo nad Spajdermenom i Dr. Strejndžom,? Recite nam šta mislite o tome u komentarima ispod!

Izvor: Bounding into comics